Vakıfların Dini Fonksiyonları Sosyal, dini, ekonomik ve psikolojik boyutlara sahip vakıfların özellikle dini ve manevi misyonunun ön plana çıktığı bilinmektedir. Zira bu önemli unsur bu müesseselere yapılan yardım ve bağışların artmasını sağlamıştır. Dini müesseselerin gelirleri, Allah’ın katında bir mükafata ulaşma, bir malı insanların yararına sunma, tesis ettiği vakıf sayesinde ölümünden sonra o malın ayakta kalmasını sağlama gibi gayelerle hayır sahiplerinin arazi ya da mülklerini vakfetmesi suretiyle karşılanmıştır. Vakıfların kurulmasındaki temel amaç, geçici olan dünyada hayır ve hasenatın sürekli devam etmesini sağlayarak iyiliğin ebedileştirilmesidir. Cami, tekke, zaviye, medrese, muvakkithane ve ibadethanelerin açılması, hatim okunması, kandil gecelerinde kandil yakılması ve mevlid-i şerif okunması mübarek günlerde namazdan sonra çocuklara şeker dağıtılması, hafız yetiştirilmesi, Kur’an-ı Kerîm’i hatmeden çocuklara para verilmesi, başta Kur’an-ı Kerîm olmak üzere dinî kitapların yazılması ve ciltlenmesi camilerin temizlenmesi ve hadis öğretilmesi gibi hususlar vakıfların dini alandaki hizmetleridir. Mescidlerin dil, ırk, soy ve makam ayırt etmeksizin herkese kucak açması; çocuk, genç ve yaşlı olmak üzere toplumun her kesimine hitap eden derslerin yapılması camilerin halk nezdindeki değerini arttırmıştır. Padişahın bayram ve kandil gecelerinde yaptığı ihsanlar ve verdiği hediyeler çocuk ve gençleri camiye çekmiştir. Psikolojik ve Sosyolojik Yönü Toplumsal dayanışmayı sağlaması açısından vakıflar devletin temelini teşkil etmiştir. Toplumun her tabakasındaki düşkün ve zor durumda olan insanların düşünülmesi, muhtaç kişilere para yardımı yapılması, hapiste olanların borçlarının ödenmesi, baharda öğrencilerin gezdirilmesi, fakirlerin cenazelerinin kaldırılması, Ramazan ayında fakir fukaraya iftarlar verilmesi, yoksul ve yetim gençlerin çeyizlerinin hazırlanması içtimaî birlikteliği arttırmıştır. Halkın sadece kendi yaşadığı bölgedeki kimsesizleri değil başka şehir ve vilayetlerdeki Müslüman halkı düşündükleri ve onların derdiyle dertlendikleri görülmektedir. Vakıflar, şehirlerde yığılan insanlar için bir istihdam alanı oluşturmuştur. İnşa edilen hanlar ve ticarî yapılar sayesinde iktisadî hayat canlı tutulmuştur. Ayrıca toplumda vakıf geleneğinin müslüman ve aynı şekilde gayrimüslimler arasında yaygınlaşması sosyal dengenin oluşmasına katkı sağlamıştır. Bu yüzden Padişah, saray ve devlet erkanı her zaman vakıflara maddî ve manevî destek olmuşlardır.
