Tezhib (Tezhip) Nedir? Tezhib (Tezhip) Hakkında Kısaca Bilgi

Tezhip nedir? Tezhip hakkında bilgi

Sanat, tabiatın içinde ezelden vardır, ama gizlidir. Bu gizli güzelliği fark edip herkes tarafından görünür hâle getiren kişiye sanatkâr diyoruz. Sanatkâr yoktan var etmez, aslında var olanı ortaya çıkartır. Yaratmaz, aksettirir. Tezhip sanatında da ayna vazifesi gören sanatkâra müzehhip denir.

Tezhip nedir? Kısaca

Arapçada “altınlamak” manasına gelen tezhip kelimesi, ezilerek fırçayla sürülecek hâle getirilmiş olan varak altın ve muhtelif renklerin kullanılmasıyla gerçekleştirilen, parlak ve cazip bir kitap sanatıdır. Asıl malzemesi olan altın ve ona yakışan renklerin desen içinde dağılımı önemlidir.



Tezhip hakkında bilgi

Tarihte, tezhip için kullanılan boyalar, tabiatta bulunan toprak boyalardır. Bu cisimli boyalar dest-seng (el taşı) denilen mermer taşıyla sulu ortamda ezilip arapzamkı eriyiğiyle karıştırılarak kullanılırdı. Bu boyaların özelliği, üzerinden asırlar geçse de aynı parlaklık ve canlılıkla renklerini korumalarıdır.
Tezhip sanatında kullanılan yegâne âlet, yazılı kaynaklarda ismi kılkalem (tezhipte kullanılan yegâne âlet) olarak geçen fırçadır.
Tezhip sanatında kullanılan motifler, üslûplaştırılmış bitki ve hayvan asıllıdır. Bu sanatta yer alan motifler, sanatkâr tarafından gerçekçi bir bakışla tabiattan alınıp esas çizgileri korunarak teferruatı atılmış; buna şahsî zevk ve görüşler de katılarak çizimi tamamlanmıştır. Üslûplaştırma veya üslûba çekme adı verilen bu yol sâyesinde ne tabiat kopya edilmiş ne de tamamen zıddı olan şekiller ortaya çıkarılmıştır.

Tezhip sanatı nedir? Tezhip sanatı hakkında bilgi

Tarih pusulası içinde tezhip sanatı, inişli çıkışlı bir çizgide, kâh gelişme kâh gerileme dönemleri yaşamıştır.İstanbul’un fethiyle kazanılan ruh yapısı, tezhip sanatında yeni bir canlılık meydana getirmiştir. Sanat hâmisi olduğu bilinen Fatih Sultan Mehmed, Topkapı Sarayı’nda bir nakkaşhâne kurdurup buraya sernakkaş olarak Özbek asıllı Baba Nakkaş’ı tayin etmiştir. Tarihte tezhip sanatı, tek bir kişinin emeğiyle yapılmazdı. Birçok sanatkârın toplu olarak eser verdikleri nakkaşhane, aynı zamanda bir tatbikat mektebiydi. Burada usta, kalfa ve çırak seviyesindeki kişiler bir arada bulunurdu. Farklı üslûplarda çalışan sanatkârları aynı mekânda birleştiren nakkaşhane, 15. yüzyıldan itibaren değişik coğrafyalardan gelen sanatkârlarla daha da zenginleşmiştir. Ortak zevkin mahsulü olarak Babanakkaş, Karamemi, Sazyolu, Atâ yolu gibi yeni üslûplar bu sayede ortaya çıkmıştır. Altın devrini Sultan II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim, Kanunî Sultan Süleyman ve Sultan III. Murad’ın saltanat yıllarında yaşayan tezhip sanatı, maalesef bu ihtişamlı devrini sonraki asırlarda devam ettirememiştir.