Tesbih nedir?Kuranda“Tesbih" Kavramı Tesbih; Allah'ı noksan sıfatlardan tenzih etme, ululama, Allah'a seri bir şekilde ibâdet ve "sübhânellah" deme. Namazdan sonra 33 defa "sübhanellah", 33 defa "elhamdülillah" ve 33 defa "Allahü ekber" dualarını okumak da birer tesbihdir. İnsanların tesbîhi gibi meleklerin tesbîhi de, Sübhanallâh diyerek Allâh’ı takdîs ve tenzîh etmek (Müslim, Zikir, 84) ve namaz kılmaktır (Taberî, I, 1/211). Kur’ân’da bu kavram çeşitli formlarda 92 âyette kullanılmış ve bu kavramla bütün meleklerin, mü’minlerin, akıllı insanların, göklerde ve yerde bulunan her şeyin Allâh’ı tesbihleri söz konusu edilmiştir. Tesbih kavramı Kuranda bir çok yerde geçer ve Allaha boyun eğmenin,emirlerini uygulamanın bir ifadesi olarak kullanılır.Tesbih kelimesi bir çok ayette hamd ifadesi ile geçmektedir. Gök gürültüsü Allah'ı hamd ile tesbih eder. Melekler de O'nun heybetinden dolayı tesbih ederler. Onlar, Allah hakkında mücâdele edip dururken O, yıldırımlar gönderip onlarla dilediğini çarpar. Ve O, azabı pek şiddetli olandır.Rad/13 O halde Rabbini hamd ile tesbih et. Ve secde edenlerden ol.Hicr/98 Yedi gök, yer ve bunlarda bulunanlar O'nu tesbih eder; O'nu hamd ile tesbih etmeyen hiçbir şey yoktur; fakat siz onların tesbihlerini anlamazsınız. Doğrusu O Halim olandır, Bağışlayan'dır.İsra/44 Sen, ölümsüz ve daima diri olan Allah'a güvenip dayan. O'nu hamd ile tesbih et. Kullarının günahlarından haberdar olarak O yeter.Furkan/58 O halde sabret, çünkü Allah'ın va'di haktır; günahının bağışlanmasını dile ve akşam-sabah Rabbini hamd ile tesbih et.Mümin/55 Artık Rabbini hamd ile tesbih et ve bağışlamasını dile! Muhakkak ki, O, çok bağışlayandır.Nasr/3 Bu ayetlerde Allah’ı hamd ile tesbihten bahsediliyor.Demek ki hamd ile tesbih kavramları birbirlerini tamamlıyor.Allahı hamdetmeyen toplum veya şahışlar gerçek anlamda Allahı tesbih etmemiş sayılır. Haydi, Rabbinin yüce ismi ile tesbih et.Hakka/52 Kainattaki her şey elektrona varıncaya kadar hepsi,Allah’ı tesbih etmektedir: Göklerde ve yerde olan kimselerin, sıra sıra uçan kuşların Allah'ı tesbih ettiğini görmez misin? Her biri kendi niyaz ve tesbihini bilir. Allah, onların yaptıklarını bilendir.Nur/41 Göklerde ve yerde bulunan her şey Allah'ı tesbih etmektedir. O, azîzdir, hakîmdir.Hadid/1 Göklerde olanlar da yerde olanlar da Allah'ı tesbih ederler. O güçlüdür, Hakim'dir.Haşr/1 O, yaratan, var eden, varlıklara şekil veren Allah'tır. En güzel isimler O'nundur. Göklerde ve yerde olanlar, O'nu tesbih ederier. O, öyle üstündür, öyle hikmet sahibidir.Haşr/24 Göklerde olanlar da yerde olanlar da Allah'ı tesbih ederler. O, güçlüdür, Hakim'dir.Saf/1 Göklerde ve yerde olanların hepsi, mülkün sahibi, eksiklikten münezzeh, azîz ve hakîm olan Allah'ı tesbih eder.Cuma/1 Göklerde olanlar ve yerde bulunanlar Allah'ı tesbih ederler. Hükümranlık O'nundur, Övülmek O'na mahsustur. O herşeye Kadir'dir.Tegabun/1 Tesbih kavramıyla ilgili dikkat edilmesi ayetlerden birisi de Kalem suresindeki bahçe sahiplerinin tavırları: En mutedil olanları: «Ben size Rabbinizi tesbih etsenize, demedim mi?» dedi.Kalem/28 Rabbimizi tesbih ederiz; doğrusu biz (kendi kendimize) yazık etmişiz, dediler.Kalem/29 Bahçe sahiplrindeki mutedil –vasat-kişi ,onların aldığı karara uymak istemiyordu.Onlara tesbih etmeleri gerektiğini söylüyordu.Ama bu tesbih,bizim bildiğimiz yani her gün ikame ettiğimiz namazdan sonra çekilen tesbih olmadığı aşikardır.Burada Rabbin tesbih edilmesi,miskinlere verilmesi gereken payın verilmesiydi.Başka bir deyimle Allahın emir ve iradesine teslim ve tabi molamktı.Bunun aksi ise zulümdür.Yani miskinlere verilmesi gereken payın verilmemesi zülümdür. Kuran,tesbih kavramın bir bütünlük içinde, insanın hayatının her alanında tesbih etmesi gerektiğini vurguluyor: Allah'ın yüksek tutulmasına ve içlerinde adının anılmasına izin verdiği evlerde, insanlar sabah akşam O'nu tesbih ederler.Nur/36 Süleyman'a bu meselenin hükmünü bildirmiştik; her birine hüküm ve ilim verdik. Davud ile beraber tesbih etsinler diye dağları ve kuşları buyruk altına aldık. Bunları Biz yapmıştık.Enbiya/79 Biz, dağları onun emrine vermiştik. Akşam- sabah onunla birlikte tesbih ederlerdi.Sad/18 Gece gündüz (hep Allah'ı) tesbih ederler, usanmazlar.Enbiya/20 Melekleri görürsün ki, Rablerine hamd ile tesbih ederek Arş'ın etrafını kuşatmışlardır. Artık aralarında adaletle hükmolunmuş ve «alemlerin Rabbi olan Allah'a hamdolsun» denilmiştir.Zümer/75 Arşı yüklenen ve çevresinde bulunanlar, Rablerini överek tesbih ederler; O'na inanırlar. Müminler için: «Rabbimiz! İlmin ve rahmetin herşeyi içine almıştır. Tevbe edip Senin yoluna uyanları bağışla; onları cehennemin azabından koru» diye bağışlanma dilerler.Mümin/7 Eğer büyüklük taslarlarsa kendi aleyhlerinedir. Rabbinin katında bulunanlar hiç usanmadan, O'nu gece gündüz tesbih ederler.Fussilet/38 Gökler neredeyse üstlerinden çatlayacak. Melekler Rablerini överek tesbih eder ve yeryüzünde bulunanlar için O'ndan bağışlanma dilerler. İyi bilin ki Allah Şüphesiz bağışlayandır, merhametli olandır.Şura/5 Kuşkusuz Rabbin katındakiler O'na kulluk etmekten kibirlenmezler, O'nu tesbih eder ve yalnız O'na secde ederler.Araf/206 Bu ayetler benzeri bir çok ayet vardır Kuranda.Kurani kavramlar,yaşanan tarihsel süreç içerisinde asli anlamlarından soyutlanıp,daha çok şekilsel anlamlar kazandırılmıştır.Bu da bizlerin Kurandan uzaklaşmasının sonucunu doğurmuştur.Kuranı anlamak istiyorsak kavramları yerli yerinde kullanmak ve Kuranın o kavrama biçtiği rolü kavramak gerekiyor herhalde.İnsanlar dinini gerçek anlamda öğrenmezse ,Allahı gerçek anlamda tesbih edemez.
