Tavla Ve Satranç Oynamak Haram mı?

Zar Oyunları Oynamak Haram mı?​

Tavla ile alakalı olarak Hz. Muhammed'den (s.a.v) rivayet edilen bazı hadisler şunşardır: “Nerdeşîr ile oynayan, elini domuz etine ve kanına batırmış gibidir” (Müslim, “Şi‘r”, 10; Ebû Dâvûd, “Edeb”, 56); “Nerd ile oynayan kişi, Allah’a ve Resulü’ne isyan etmiştir” (Ebû Dâvûd, “Edeb”, 56; İbn Mâce, “Edeb”, 43; el-Muvatta’, “Rü’yâ”, 6); “Zar (kiâb) ile oynayan kişi Allah’a ve Resulü’ne isyan etmiştir” (Şevkânî, Neylü’l-evtâr, VIII, 94); “Nerd ile oynayıp, sonra na- maz kılmaya kalkan kişi, irin ve domuz kanı ile abdest almış ve namaz kılmış gibidir” (Şevkânî, Neylü’l-evtâr, VIII, 94). Bilhasa belirtilen son iki hadisin sened yönünden güçsüzlüğü vurgulanmıştır.

Alimlerin çoğu yukarıda belirtlilen hadislerden ve sahabeleri hareketlerine bakılarak Tavlanın haram olduğunu belirtmişlerdir. Ancak Ebû İshak el-Mervezî gibi bazı alimler ise tavlanın haram değil mekruh olduğunu ifade etmiştir. Zar ile veya zar yoluyla oynanan oyunları oynamak ise çoğu sahabe tarafından mekruh görülmüştür. İbn Mugaffel ve İbnü’l-Müseyyeb ise kumara girmeden ortaya iddia koymamak şartıyla zar ile oynamanın yanlış olmadığına caiz olduğunu ifade etmişlerdir.

Tavla Haram Mı?
Hanefi mezhebi alimleri, Genelde tavla ile satrancı bir tutmuşlar ve kumar veya hiç olmazsa yararsız oyun olduğunu belirterek, tavla ve satranç oynamanın mekruh olduğunu ifade etmişlerdir.

Tavla ve satrançın yargısı ile ilgili olarak bazı Hanefi kaynaklaeda haram olarak belirtilmiş, çoğunluk kaynakda ise mekruh olduğu ifade edilmiştir. Bu kaynaklardaki mekruh ifadesinin haram anlamında kullanıldığı düşünülebilirse de, Hanefîler’in nerd ve satrancı kumar veya oyun olma gerekçesiyle haram saymaları pek yerinde görülemez. Zira Hz. Peygamber’in oyunla ilgili yasağı bu kadar genelleştirildiğinde, günümüzde mubah olduğunda kuşku duyulmayan birçok oyunun da aynı gerekçeyle haram sayılması gerekecektir. Diğer taraftan nerd ve satrancın, kumar olma ihtimalinden hareketle haram sayılması da pek isabetli değildir. Çünkü kumarın ölçüleri ve sınırları bellidir. “Kumara vesile kılınma ihtimali vardır” diye haram sayılacak olursa, bu ihtimalden hareketle daha birçok oyunun haram kılınması gerekecektir. Bu itibarla, çoğunluk Hanefî kaynaklarda ifade edildiği şekilde, tavla ve satrancın kumara vesile kılınmamak şartıyla haram olmadığı, ancak zamanı boşa geçirme gibi noktalardan hareketle mekruh olduğu söylenebilir.

Şâfiî mezhepi ise, oyun oynamaya düşkün kişilerin şahitliklerinden bahsederken hakkında daha fazla ve şiddetli tenkit içeren haberler bulunduğu gerekçesiyle mekruh olduğunu ve diğer oyun türlerinden biraz daha fazla çirkin görüldüğünü ifade etmektedir. Şâfiî devamla satranç oynamaya sıcak bakmadıklarını, fakat bunun nerdden daha hafif olduğunu ifade ettikten sonra, “Oyun dindar ve ağır başlı kimselerin sanatı değildir” diyerek insanların oynadıkları bütün oyunların mekruh olduğunu söylemiştir (el-Üm, VI, 224-225).