Şaban Ayının Önemi ve Orucun Hikmeti Şaban Ayındaki Orucun Fazileti Nereden Gelir? Şaban ayının fazileti Şaban ayının önemi, fazileti, şaban ayında nasıl ibadet etmeliyiz? Bu ve diğer soruların cevapları bu değerli yazılarda... Şaban ayını önemli kılan özelliklerden biri, "şühûr-i selâse" denilen "üç aylar"ın ikincisi olmasıdır. Bilindiği gibi üç ayların ilki receb, üçüncüsü de ramazandır. Şaban ayı bu iki ayın arasında kalan, ramazanın habercisi olan mübarek bir aydır. Resûlullah [sallallahu aleyhi vesellem] şaban ayının önemini şu hadisleriyle ifade buyurmuşlardır: "Receb ayının diğer aylara olan üstünlüğü, Kur'ân-ı Kerîm'in diğer kitaplara üstünlüğü gibidir. Şaban ayının diğer aylara üstünlüğü, benim diğer peygamberlerden üstünlüğüm gibidir. Ramazan ayının diğer aylara üstünlüğü Allah'ın insanlar üzerine üstünlüğü gibidir." 36 Bir başka hadislerinde de, "Receb ayı Allah'ın ayı, şaban benim ayım ve ramazan da ümmetimin ayıdır" 37 buyurmuştur. Resûl-i Ekrem [sallallahu aleyhi vesellem] bir başka hadislerinde de, şaban ayının günahları temizleyici olduğunu, ramazan ayının da günahlara kefâret olduğunu bildirmiştir. 38 Şaban Ayının Önemi ve Orucunun Hikmeti Peygamber Efendimiz [sallallahu aleyhi vesellem] şaban ayının hürmetinin büyüklüğüne şu hadis-i şerifleriyle işaret etmişlerdir: "Şaban ayı, receb ayıyla ramazan ayı arasında, insanların kıymetinden gaflete düştükleri bir aydır. Halbuki o, amellerin âlemlerin Rabbi olan Allah'a yükseltildiği bir aydır. Ben de amelimin Allah'a oruçlu olduğum halde yükseltilmesini isterim." 39 Resûl-i Ekrem [sallalahu aleyhi vesselem], şaban ayında oruç tutmaya birkaç nedenden dolayı önem vermiştir. Bunlardan birincisi, Recep ve Ramazan ayları arasında kalan bu aydan, insanların gafil olmalarıdır. İnsanlar, haram aylara (zilkade, zilhicce, muharrem, receb) ve ramazana çok değer vermeleri sebebiyle bu ayın faziletinden gafildirler. Halbuki Resûlullah [sallallahu aleyhi vesellem] bizzat kendi hayatıyla ve sözleriyle üç ayların hepsinin ayrı bir öneme sahip olduğunu, birinin birinden ayrılmayacağını ifade etmişlerdir. Şaban Ayındaki Orucun Fazileti Nereden Gelir? Bazı âlimler, şaban ayında tutulan nâfile orucun diğer aylarda tutulan nâfile oruçlardan daha üstün ve faziletli oluşunun hikmetini şöyle açıklamışlardır: Nâfile oruçların üstünlük açısından en önemli olanları, ramazan ayına bitişik olanları yani ramazanın öncesinde ve sonrasında olanlarıdır. Bu aynen farz namazların öncesinde ve sonrasında kılınan sünnet namazların durumuna benzer. Nasıl ki bu sünnetler, bizim namazlarımızda meydana gelebilecek, noksanlıklar ve kusurlar için birer onarıcı iseler, ramazan ayının öncesinde ve sonrasında tutulan nâfile oruçlar da öyledir. Ramazanın öncesinde tutulan nâfileler, onun için bir hazırlık olurken, sonrasında tutulanlar ise eksiklikleri tamamlayıcıdırlar. Nasıl ki farz namazların öncesinde bulunan revâtib sünnetler, diğer nâfilelerden fazilet bakımından üstün iseler, aynı şekilde zaman bakımından ramazana yakın olan nâfile oruçlar da diğerlerine nazaran daha üstündür. Resûlullah da [sallallahu aleyhi vesellem] şaban ayının orucuna ayrı bir önem vermiş ve ramazandan sonra altı gün şevval orucunun tutulmasını tavsiye etmiştir. İnsanların şaban ayından gafil kalmalarının sebebi ise, üç aylara girilmesi ile birlikte receb ayına büyük bir önem vermeleri, şaban ayına geldiklerinde ise gevşemeleri ve ramazanda tekrar ibadet ve taate yönelmeleridir. Salihlerden biri şöyle demiştir: "Sene bir ağaçtır. Receb ayı onun yapraklanma, şaban ayı meyve verme, ramazan ayı ise meyvelerini toplama zamanıdır." 40 Şaban ayı girdiğinde, kişinin nâfile olsun, farz olsun kazâ oruçlarını bu ay içinde tamamlaması müstehaptır. Şaban ayında oruç tutmak, ramazan orucuna hazırlıkta bulunmaktır. Şaban orucu, kişinin kendisini oruca alıştırarak, ramazan orucunda zorlanmaması, ramazan orucunun tadını alması ve kuvvetli bir şekilde ramazan ayına girmesi içindir. Şaban ayı ramazan ayına bir hazırlıktır. Bu yüzden ramazan ayında oruç tutmak gibi yapılması farz olan, çokça Kur'an okumak gibi güzel olan şeyleri şaban ayında yapmak da güzeldir. Bu manaya işaret olarak, Selim b. Kuheyl, Habib b. Ebû Sabit, "Şaban ayı, çokça Kur'an okuyanların ayıdır" derlerdi. Üsâme b. Zeyd [radıyallahu anh] şöyle demiştir: Resûlullah [sallallahu aleyhi vesellem], şaban ayında tuttuğu orucu hiçbir ayda tutmadı. Kendisine, "Yâ Resûlallah! Senin, şaban ayında tuttuğun orucu başka bir ayda tutmadığını gördüm" dedim. Şöyle buyurdu: "Şaban, receb ile ramazan arasında insanların gafil bulunduğu ve amellerin, âlemlerin Rabbi olan Allah'a yükseldiği aydır. Ben de amelimin Allah Teâlâ'ya oruçlu olduğum halde yükselmesini seviyorum." 41 Ziyâd el-Mâzinî'nin Hz. Hüseyin'den [radıyallahu anh] rivayet ettiğine göre o şöyle demiştir: "Receb ve şaban ayında oruç tutmak, Allah Teâlâ'ya bir yöneliş ve yapılan tövbelerin kabulüne bir vesiledir." 42 Sahabiler Şaban Ayı Girince Ne Yaparlardı? Enes b. Mâlik [radıyallahu anh] anlatıyor: Resûlullah'ın [sallallahu aleyhi vesellem] sahabileri, şaban ayının hilâlini görünce, kendilerini Kur'an okumaya verirlerdi. Müminler bu ayda, mallarının zekâtını çıkarıp, ramazan-ı şerifte oruç tutacaklara yardım ve destek olması için, fakirlere verirlerdi. Hâkim ve valiler, zindan ve hapishanede olanları huzurlarına getirip cezalarını hafifletir veya serbest bırakırlardı. Tüccarlar, borçlarını öder, alacaklarını alırlardı. Ramazan ayını görünce de gusül edip, itikâfa çekilirlerdi. 43 Kaynaklar: 36 İbn Arrâk, Tenzîhü?ş-Şerîa, 2/160-161. 37 Deylemî, Müsnedü?l-Firdevs, nr. 3276; Süyûtî, el-Câmiu?s-Sagîr, nr. 4411. Ali el-Muttakî, Kenzü?l-Ummâl, nr. 35164. Aclûnî, Keşfü?l-Hafâ, nr. 1358. 38 Aclûnî, Keşfü?l-Hafâ, nr. 1551. 39 Nesâî, Sıyâm, 70; İbn Ebû Şeybe, el-Musannef, nr. 9858. Beyhakî, Şuabü?l-İmân, nr. 3540. 40 Abdülkadir-i Geylânî, Gunyetü?t-Tâlibîn, 1/326. 41 Nesâî, Sıyâm, 70. 42 Abdülkadir-i Geylânî, Gunyetü?t-Tâlibîn, 1/326. 43 Abdülkadir-i Geylânî, Gunyetü?t-Tâlibîn, 1/341.
