MEVLEVİYYE: Evliyanın büyüklerinden Mevlana Celaleddin-i Rûmi hazretlerinin tasavvuftaki yolu. Mevleviyye yolunun büyüğü Mevlana Celaleddin-i Rûmi, ney ve başka hiçbir çalgı çalmadı. Mûsiki dinlemedi ve raks yani dans etmedi. Mevlana Cami; Mesnevi'nin birinci beytinde bahs edilen ney'in, İslam dininde yetişen kamil (olgun) yüksek insan olduğun u bildirmiştir. Mevlana Celaleddin-i Rûmi'den sonra Mevlevi şeyhlikleri cahillerin eline düştüğünden, ney'i çalgı sanarak; ney, dümbelek gibi şeyler çalmağa, dans etmeğe başlamışlar, ibadete haram karıştırmışlardır. İslamiyet'in ve Celaleddin-i Rûmi' nin beğenmediği bu oyun aletleri, o tasavvuf üstadının türbesine konunca, türbeyi ziyaret edenlerden bir kısmı bunları onun kullandığını zannederek aldanmaktadır. Osmanlılar zamanında gelişen ve yayılan, çok büyük hizmetlere vesile olan Mevlevilik, cahil ve ehliyetsiz kimselerin eline düştü. İbadete haramlar karıştırıldı. Sultan İkinci Mustafa Han'ın hocası olan Vani Muhammed Efendi, Mevlevilerin simalarını (aletsiz, çalgısız olan ses) ve Halvetilerin rakslarını (dans) yasak ettirdi. (M. Sıddik Gümüş) Mevleviyye şeyhleri de alim ve salih kimseler idi. Bunlardan Osman Efendi, Tezkiye-i Ehl-i Beyt kitabında rafizilerin iftiralarına vesikalarla cevab vererek İslamiyet'e büyük hizmet etmiştir. (Abdülhakim Arvasi)
