Maturidiyye ne demektir? İslâm akaidinde imam Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud el-Matüridiyye nisbet edilen mezhep. İmam Ebu Mansur el-Mâturidinin akaiddeki mezhebine mensub olanların meydana getirdiği topluluğa Matüridiyye denilir. İmam Mâtürîdî yaklaşık 238 (852) yılında Türkistan’da Semerkant şehrinin bir köyü olan Mâtürîd’de doğmuştur. Türk olması kuvvetle muhtemeldir. Hayatı hakkında fazla bilgi bulunmayan İmam Mâtürîdî’nin eserleri incelendiğinde, onun kelâm, mezhepler tarihi, fıkıh usulü ve tefsir alanlarında otorite olduğu görülür. Eserlerinde Ehl-i sünnet’in temel prensiplerini hem âyet ve hadislerle hem de aklî delillerle savunmuş, özellikle Mu‘tezile ve Şîa’nın görüşlerini tenkit etmiştir. 333 (944) yılında Semerkant’ta vefat etmiştir. Yaşadığı dönemde Ehl-i Sünnet inancını, sapık ve bid'at ehli unsurlara karşı koruyarak zengin bir kelâm ekolünün oluşmasına imkân hazırlamıştır. İmam Mâturidî, Kitabu't-Tevhid adlı eserinde kelâmdaki görüşlerini yazmıştır. Akıl ve nakli temel alan İmam Maturîdî'nin görüşleri şöyle özetlenebilir: İnsan dinî tebliğ kendisine ulaşmamış olsa bile aklıyla Allah'ı bilebilir. Allah'ın "tekvin" diye ayrı bir sıfatı vardır. Peygamberlerin erkek olması şarttır. Kâfirler ibadetle mükellef değildir. Îmân bir bütündür, artması eksilmesi söz konusu değildir. Âhirette ru'yetullah nasslarla sabittir. İnsanın cüz'î bir iradesi vardır. İnsan, fillerinde seçme hürriyetine sahiptir; bir şeyi yapmaya karar verince Allah onda bu fiili işleme kudreti yaratır. Bu kudret fiil ile beraberdir. Çünkü istitaat yenilenen bir kudrettir. Mâturidî ekolü daha sonra, Hakim es-Semerkandî, Pezdevî, Nesefî, Sabûnî, İbnu'l Hümâm, Hızır Bey ve Kemâluddin el-Beyâdî gibi meşhur âlimler tarafından desteklenerek geliştirilmiştir. Genelde Maveraünnehir bölgesinde ve Türkler arasında yayılmıştır. Amelde Hanefî mezhebine tabi olanlar itikadda da Mâturidî mezhebini benimsemişlerdir.
