Biyografi Mamer b. raşid kimdir? Hayatı hakkında bilgi

Ma'mer B. Râşid Kimdir?

Künyesi Ebü Urve olan Mamer b. Raşid, 95 veya 96 yıllarında fakihleri, kurrası, udebası, imamları ve melikleri bol bir yer olan Basra’da doğmuştur.“Yemen’in San’a şehrine yerleşmesi ve uzun zaman orada ikamet etmiş olması hasebiyle San’ani nisbesiyle meşhur olmuştur. Ayrıca Ezd kabilesine mensup bir kişinin azatlısı olduğundan Ezdi nisbesiyle de anılmıştır. Babasının ismi Raşid olup künyesi Ebü Amr’dır. Ma’mer b. Raşid, Emevi döneminin sonuna ve Abbasi döneminin başlangıcına ulaşmıştır. Emevilerin yıkılıp, yerine Abbasilerin İslam aleminde söz sahibi olduğu yıllarda Müslüman toplumların özellikle Bizans ve İran menşeli yeni bazı dini akımlar ile karşı karşıya kalmış olmaları dolayısıyla sünnet merkezli sorunların gündeme taşınmasına mukabil ehl-i ilmin bu hareketlere bir cevap ve Müslümanların dini akidelerini koruma adına hadis derleme ve tasnifatına hız verildiğine şahit olmaktayız. Ma’mer b. Raşid’in gençlik yılları da böyle hareketli bir dönemin önemli ilim merkezlerinden birisi olan Basra'da geçmiştir.

İlim Yolculuğu

Hasan el-Basri’nin cenazesine katılmasıyla ilme olan iştiyakı artmış olan Ma'mer b. Raşid’in ilim yolculuğu 14 yaşında Katade b. Diame’nin yanında başlamıştır ve Katade’nin vefatına kadar 7-8 yıl sürmüştür. Ma’mer bin Raşid, efendileri için gittiği ticari seyahatleri bile bir manada ilmi seyahatlere dönüştürüp gittiği her yerden faydalanmayı bilmiş ve bu şekilde birçok yere gitmiş ve çeşitli hocalardan ilim almıştır.

Kufe’ye gitmiş, orada Ebü İshak’tan istifade etmiştir. Irak’ta ilim tahsil ettikten sonra Medine'ye geçip ibn Şihab ez-Zühri’nin ilim meclislerine katılmıştır. Annesini ziyaret için Basra’ya dönmüş ve orada bir süre Eyyub es-Sahtiyani'ye talebe olmuştur.
Onun tavsiyesi ile Yemen’deki İbn Tavus’a gitmiş, onun yanında ilim tahsil etmiş ayrıca orada Hemmam’ın son demlerine yetişmiş. ona hadis arz etmiş ve ondan hadis dinlemiştir. Sonrasında Yemame’ye gitmiş ve orada Yahya b. Ebi Kesir’den ilim almıştır. Bunların yanında Ma'mer, Şam, Horasan ve başka ilim merkezlerine ilim yolculukları yapmıştır. Bütün bu ilmi yolculuklarının onun ilmi kişiliğinin oluşmasında etkisi büyük olmuştur.

Ma'mer b. Raşid üzerinde en çok tesiri olan hocaları, Eyyüb es-Sahtiyani, Ebü İshak el-Hemedani, Zeyd b. Eslem, Süfyan b. Said b. Mesrük, Abdullah b. Şübrüme, Abdullah b. Tavus, Katade b. Diame, Muhammed b. Mesleme, Hemmam b. Münebbih ve Yahya b. Ebi Kesir’dir.

Hadis ilmine katkıları

Ali b. el-Medini der ki: "İlk dönem hadis ricaline baktığımda isnadm altı kişi arasında döndüğünü gördüm.” Bu altı kişinin altısından da faydalanarak farklı çevrelerin ilmini insicamlı bir şekilde bir araya getirmeyi başarmasıyla Ma'mer b. Raşid, hadis ilminde çok farklı bir yere sahiptir.

Ayrıca Ma'mer’in rihle, kitabet, tasnif usulü. rivayet adabı ile muhtelif
hadis ilimleri alanında ortaya koyduğu prensipler rivayet ve dirayetü’l-hadis ilminin temelini teşkil etmiş, sonraki çalışmalarda bunlara ve kendisinin sözlerine atıfta bulunulmuştur.“

Onun hadis ilmine olan katkısı sadece bununla da sınırlı kalmamıştır, kendisinin Zühri’den naklettiği siyer ve megaziye dair bilgiler, Katade’den yaptığı tefsire dair nakiller ve pek çok konuda verdiği fıkhi hükümler de günümüze kadar ulaşmıştır.

Sadece hadis alanında değil daha birçok alanda kendini yetiştirmiş, fakihliği, fetvaları, kadılığı, tarihçiliği, tefsir ve kıraat ilmindeki şöhreti ve zahidliği ile öne çıkan hocalardan da
faydalanmıştır. Hatta şii ve mu’tezili olduğu kabul edilenlerden bile belirli bir ölçüde istifade etmiştir.

Yalnız dönemin de üzerindeki etkisiyle, fakihliği büyük ölçüde rivayet ilmine dayalı kalmıştır. Fıkhi meselelerin çözümünde rivayetlere başvurmuş, farklı rivayetler arasında tercihler yapmış ve rivayetleri anlamada akli istidlal yöntemini kullanmayı uygun görmüştür. Bu sebeple müçtehid fakih kabul edilmiş, mukallid olmayan fetva ehlinden sayılmıştır.“

Talebeleri

Bir alimin ilmini devam ettirmesi ve kalıcı hale getirmesi sadece telif ettiği eserlerle olmaz. Yetiştirdiği talebelerin de önemi en az eserleri kadar büyüktür. Ayrıca bir alimin büyüklüğünü anlamak kendisinden ilim aldığı hocalarla olduğu kadar geride bıraktığı talebelerle de olur. Zühri ve Hemmam gibi alimlerin talebesi olan Ma’mer, Abdurrezzak, Abdullah b. Mübarek gibi isimler bırakmıştır.

”eI-Cami" Adlı Eseri

Zamanımıza ulaşan en eski hadis kitabı olması sebebiyle ve hadis edebiyatının muhtelif tekamül aşamalarını
aydınlatması bakımından çok büyük bir önem arz eden eser, Hadis musannefatının mebdei ve “cami” türünün ilk örneği sayılmaktadır. Lakin o dönemde farklı eserlerinde varlığının bilinmesi hasebiyle bize ulaşan en eski hadis musannefatı sayılması daha ihtiyatlı görülmüştür.

Eser tam olarak aslı olup olmadığı ihtilaflı olan iki nüshasılöl ile ayrıca talebesi Abdurrrezzak’ın Musannefi’nin sonunda günümüze kadar ulaşmıştır.

Ma’mer’in bu eseri Kütüb-ü Sitte olarak anılan hadis mecmuasından çok daha erken döneme aittir. Kütüb-ü Sitte imamları ile arasındaki zaman dilimi neredeyse bir asırdan fazladır. Hatta Ahmed b. Hanbel ile arasında rivayetlerde bir-iki ravi varken, Buhari ve Müslim ile arasında ikişer ravi bulunmaktadır. Bu da eserini kaynağa daha yakın olması bakımından ayrıcalıklı kılmaktadır.

Ma’mer b. Raşid’in gerek bu eseri gerekse rivayetleri kendisinden sonra gelen hadis eserlerine kaynaklık
etmiştir. Hatta bazı eserlerin rivayetlerinden olduğu kadar bab başlıklarından da faydalandığı söylenmektedir. Abdurrrezak, hocası Ma’mer’den 10.000 hadis rivayet etmiş, Ahmed b. Hanbel de Abdurrezzak’m Musannefi’nin kahir ekseriyetini eserine almıştır. Temel hadis kaynaklarımızdaki rivayetlerin 10.000’ni aşkınının Ma’mer b. Raşid’e ait olduğu belirtilmektedir.


Vefatı

Ma’mer b. Raşid yaşadığı devrin en alimi, Zühri’den nakilde bulunanların da en güveniliri kabul edilmiştir. Bazen rivayette bulunduğu hocalardan dolayı eleştirilse de kendisi hakkında cerh’e varacak bir eleştiri olmamıştır. Hem alim hem amil olanlardan olduğu, sadece rivayet etmeyip hadisleri hayatına geçirme çabasında olduğu da aktarılmıştır. Yemenliler onun bu kıymetinin farkında olacaklar ki Yemen’den gitmesini istemedikleri için onu Yemenli bir hanımla evlendirmek istemişlerdir. Güvenilir, samimi ve Takva ehli olduğu söylenen Ma’mer b. Raşid, tercih edilen görüşe göre hicri 153 yılında San’a’da 58 yaşında vefat etmiştir.