İstiridye Kalamar ve Midye Gibi Deniz Ürünlerini Yemek Helal midir?

İstiridye Kalamar ve Midye Gibi Deniz Ürünlerini Yemek Helal midir?

"Taze et yemeniz için denizi sizin hizmetinize veren Allah'tır."(Nahl, 16/14) mealindeki ayet-i kerime ile, "Denizde avlanmak ve onları yemek size helal kılındı ki ; hem size hem yolcu olanlarınıza faydalı olsun."(Maide, 5/96) mealindeki ayet, denizlerin birer ilahi nimet deposu olduğunu ve onlardan insanların faydalanabileceğini ifade etmektedir.

Ayet-i kerimelerde, Cenab-ı Hak belirli bir kısmını haramlaştırmadan ve başka hayvanlar gibi boğazlanma şartını koşmadan, bütün deniz hayvanlarının helal olduğunu bildirmekte, kullarına kolaylığı ve genişliği temin etmektedir. Hatta mümkün mertebe hayvana eziyet vermekten kaçınılması kaydıyla, onları yakalamak için insana her şeyi kullanabilme müsaadesini vermektedir.

Bilindiği gibi, yaşadıkları yerler bakımından hayvanlar kara ve deniz hayvanları olmak üzere ikiye ayrılır. Karada yaşayan hayvanların hangilerinin yenip yenmeyeceği fıkıh kitaplarında belirtilmiş, ayrılmıştır. Denizde yaşayan hayvanların hangilerinin yenilmesinin helal, hangilerinin haram olduğu hususunda ise mezhepler arasında farklı görüşler mevcuttur.

Yukarıda meallerini verdiğimiz ayet-i kerimeden hareket eden Şafii, Maliki ve Hanbeli mezhebi alimlerine göre, deniz hayvanlarının, yani suyun içinden başka bir yerde yaşayamayan hayvanların hepsi, nerede bulunursa bulunsun, ister balık şeklinde olsun, isterse başka cins ve şekide bulunsun, helaldir, yenebilir. Yine aynı mezheplere göre, bu hayvanların isimlerinin farklı olması, diri veya ölü olması; yakalayanların Müslüman veya gayri müslim olması hükmü değiştirmez.

Maliki mezhebi hiçbir deniz hayvanını istisna kılmazken, Hanbeli mezhebi yılan balığını habis saydığı için; Şafii mezhebi de kurbağa, yengeç ve timsah gibi hem denizde, hem de karada yaşayabilen hayvanların etinin yenilmesini haram olarak vasıflandırmaktadır.

Hanefi mezhebine göre ise, balık suretinde olmayan deniz hayvanlarının etlerini yemek haramdır. Buna göre, daima suda yaşayan, suda barınan hayvanlardan her çeşit balık eti yenebilir. Kalkan balığı, sazan balığı, yunus balığı, yılan balığı bu kabildendir. Fakat, diğer su hayvanları caiz değildir. Midye, istiridye, istakoz ve yengeç gibi hayvanların yenilmesi helal olarak kabul edilmemektedir, haram sayılmaktadır. (el-Mezahibu'l-Erbaa, 2/5)

Bu esaslara göre, midye, istiridye, kalamar gibi deniz hayvanları Şafii, Maliki ve Hanbeli mezheplerine göre yenebilirken, Hanefi mezhebine göre yenilmemektedir. Hanefi mezhebinin haram saymasının sebebi, bu çeşit hayvanları gerek görünüş, gerekse yenen kısımları itibariyle hoş olmaması, çirkin ve pis sayılmasıdır.