Ebu Said Bahadır Han Cengiz sülâlesinin İran'da hüküm süren İlhanlılar şubesinin son hükümdarı. Hülâgû'dan sonra dokuzuncu İlhanlı hükümdarı olup, sultan Muhammed Hudabende'nin (Olcaytu) oğludur. Babası ve amcası Gazan Hân, müslüman olmuştu. Bu bakımdan Ebû Sa'îd' Bahâdır Hân, müslüman bir babanın çocuğu olarak 1303 (H.703)'de doğdu. 1316 (H.716) senesinde babasının vefatı üzerine on üç yaşında tahta geçti. On dokuz yıllık bir saltanattan sonra 1335 (H.736) senesinde vefat etti. Kendisi henüz çocuk yaşta olduğu için, ilk on yıl, Vezîri Emîr Çoban Noyan devleti yönetti. Ebû Sa'îd Bahâdır Hân'ın saltanatının ilk yıllarında, Çağatay şehzadesi Yasavur, İran'daki karışıklıkları fırsat bilerek, Horasan'ı almak için harekete geçti. Bu bölgenin valisini mağlûb edip, (H.717) senesinde Mâzenderân'a yürüme hazırlıklarına başladı. Kutlug kumandasında bir birlik, onu durdurmakla görevlendirildi ise de, ancak yapılan propagandalara aldanarak geri döndü. Çağatay şehzadesi Yasavur, Herat'ta Doğu Horasan hükümdarı Gıyâseddîn Kert ile savaştıktan sonra, 1318 (H.718) senesinde Mâzenderân'a doğru hareket etti. Tus şehrini ele geçirip, oradaki İlhanlı emirlerini kovdu ve her tarafı yağma ettirdi. Bu durum karşısında Yasavur üzerine, Emîr Hüseyn Celâyir kumandasında büyük bir ordu gönderildi. İki taraftan da hücuma uğrayan Yasavur, Horasan'ı terk ederek Mâverâünnehr'e döndü. Bu sırada Mısır sultânı Melik Nasır Muhammed'in ordusu Diyârbekir yöresini ele geçirdi. Büyük bir ordu ile Güney Kafkasya'ya hücum eden Altınordu hükümdarı Özbek Hân ise, Çoban Noyan tarafından Kür ırmağı civarında bozguna uğratıldı. Savaşta kusurları görülenler ağır cezaya çarptırıldı. Bu durum karşısında Moğol emirlerinden bir kısmı birleşerek Emir Çoban Noyan'a karşı geldiler. Kurmuş Noyan ile Diyârbekir valiliğinden alınan İrencin Noyan aralarında anlaşarak, Ebû Sa'îd Bahâdır Hân'dan, Emîr Çoban Noyan'ın öldürülmesini istediler. Sultan Ebû Sa'îd Bahâdır Hân bu isteklerini reddedip, üzerlerine kuvvet gönderdi. 1319 (H.719) senesinde Miyaniç yöresinde Kurmuş ve İrencin Noyanların ordusunu dağıtarak her ikisini de öldürttü. Bu zaferi üzerine Ebû Sa'îd Bahâdır Hân, Yiğit diye anıldı. 1323 (H.723) senesinde de Mısır ile barış yapıldı. Asya'dan yapılan akınlar geri püskürtüldü. Anadolu'da işler düzeltildi. Bu sırada devletin idaresinde fevkalâde başarılı olan Emîr Çoban Noyan'ın oğlu Anadolu valisi Timurtaş, devlete karşı ayaklandı. Babası, bir ordu ile Anadolu'ya gitti. Oğlu Timurtaş'ı mağlûb edip, emirlerini öldürttü. Kendisini de esir alıp, Ebû Sa'îd Bahâdır Hân'a teslim etti. Ebû Sa'îd Bahâdır Han, Timurtaş'ı, kıymetli vezîri Emîr Çoban Noyan'ın hatırına affetti ve tekrar Anadolu'ya vali olarak gönderdi. Bu sırada Ebû Sa'îd Bahâdır Hân, babası Olcaytu zamanında benimsenen şiîliği bırakıp, Ehl-i sünnet itikadını devletin resmî mezhebi îlan etti. Bastırdığı paraların üzerine dört büyük halîfenin (r.anhüm) isimlerini yazdırdı. Mâli işlerin düzenlenmesi ile Vezîr Gıyâseddîn Muhammed'i vazifelendirdi. San'ata, şiire ve hüsn-i hatta meraklı olan Ebû Sa'îd Bahâdır Hân, islâmiyet'in haram kıldığı ve cemiyet için son derece zararlı olan, insanların hayâtının sönmesine, yuvaların yıkılmasına sebeb olan alkollü içkileri vatandaşlarına yasakladı ve birer bataklık olan meyhaneleri tamamen kapattı. Ömrünün sonuna doğru Ebû Sa' îd Bahâdır Hân'ın, Çoban Noyan'a karşı tavrı değişti. Evli olan kızının boşanıp kendisi ile evlenmesi isteğine Çoban Noyan karşı çıktı. Saray çevresinin evlilik işini bahane ederek Ebû Sa'îd Bahâdır Hân'ı kışkırtması netîcesinde, Çoban Noyan ve herbiri devletin yüksek kademelerinde görevli oğulları ve akrabaları, öldürüldü. Devlette dirlik ve düzenlik koyboldu. Ebû Sa'îd Bahâdır Hân 1335 (H.736) senesinde vefat etti. Yerine geçenler, İlhanlı Devleti içinde bütünlüğü sağlayamadıkları için, devlette düzensizlik ve zamanla gerileme başladı.
