Hz. Ömer (r.a) Halifelik Dönemi

Hz. Ömer Dönemi (634-644)

Hz. Ömer (r.anha) Kuran ahlakı ve adaletin uygulanması hususundaki çabalarıyla tanınır.
Adaleti uygularken hepsine eşit davranmış; soyluluk, zenginlik, akrabalık, makam gibi ögelerin adaleti engellemesine kesinlikle izin vermemiştir. İdaresi altındaki topraklarda adaletin katıksız bir şekilde uygulanması için her türlü tedbiri almıştır. Onun iktidarı döneminde sosyal adalet tam anlamıyla egemen olmuştur ve her zaman toplumuna karşı büyük bir sorumluluk duygusuyla hareket etmiştir. Tarihi kaynaklara göre bu hususta, "Fırat kıyısında bir deve helak olsa, bundan kendimi sorumlu hissederim" sözü meşhurdur.

Hz. Ömer,(r.anha) Kuran ahlakının gereği olarak, bir konu ortaya çıktığı zaman, karar vermeden önce Müslümanların görüşüne de müracaat eder, konuyu onlarla istişare ederdi. Bu şekilde en doğru fikir oluşur ve ona göre davranırdı. Onun bu davranışı, halkın kendi işlerini de aralarında görüşerek yapmalarına sebep olmuştur. Böylece önemli işlerde geniş çapta bir istişare geleneği oluşmuştu. Hz. Ömer (r.anha) dönemi birçok yeniliğe sahne oldu. Zamanında ülke, yönetim birimlerine ayrıldı. Valiler ve Halife'ye bağlı olarak kadılar atandı. İlk kez adalet işlerinde kadıların görevlendirilmesiyle, yönetim ve adalet işleri birbirinden ayrıldı. Hicri takvimin uygulamaya konulması, devletin önemli sorunlarının görüşüldüğü bir meclisin ve devlet hazinesinin oluşturulması yine bu yıllarda gerçekleşti.

Onun halifeliği döneminde, Arabistan dışında büyük fetih hareketleri yapılarak Irak, İran, Horasan, Suriye, Filistin ve Mısır İslam topraklarına dahil edildi. Bu dönemde devletin geniş bir coğrafi bölgeye yayılması, yönetim, siyasi, ekonomik ve askeri alanlarda örgütlenmeyi zorunlu hale getirdi. Hz. Ömer (r.anha), işte bu gereksinimi karşılamak üzere kurumsal bir İslam Devletinin temellerini attı.

Tarihi kaynaklara göre, Hz. Ömer (r.anha)'nın dönemin kadılarına gönderdiği bildirilen mektup, kendinden sonra gelen tüm yöneticiler için de bir rehber olmuştur:
Davalara bakarken telaşa, çığırtkanlığa ve taraftarın haysiyetini kırıcı davranışlara asla müsaade etme. Çünkü adaletin yerini bulması için sükunet ve ciddiyet şarttır. Hakkın tecelli etmesi ise İlahi adaletin itibar kazanmasına sebep olur. Bir Müslümanın niyeti iyi ise, Allah onun insanlarla olan münasebetlerini ıslah eder. Ama içi başka dışı başka olursa, Allah ona musibet verir. Bu durumda hakimin görevi Allah'ın rızk ve rahmet hazinelerinin kullar arasında adaletle dağıtılmasını sağlamaktır.

Hz. Ömer (r.anha) sahip olduğu Kuran ahlakı ile idaresindeki tüm İslam toplumunun gönlünü kazanacak bir yönetim göstermiş ve "Allah Azze ve celle2nin izni ile" İslam ahlakının yayılmasına büyük katkılarda bulunmuştur.