Hz. Peygamber'in Nübüvvet Öncesi Hayatı Hz. Muhammed'in (s.a.v) hayatını kronolojik açıdan üç bölüme ayırmak mümkündür. Bunlar şu başlıklar halinde listelenebilir : - Nübüvvet Dönemi Öncesi: Allah Resulünün (s.a.v) çocukluğu ve gençliğini kapsayan bu dönem yaklaşık olarak 40 yıldan ibarettir. - Nübüvvetten Sonra Mekke Dönemi: Nübüvvetten Efendimizin (s.a.v) hicretine kadar olan bu dönem kaynaklara göre on ya da on üç seneden ibarettir. - Nübüvvetten Sonra Medine Dönemi: Hicretten Resul-i Ekrem Efendimizin (s.a.v) vefatına kadar olan bu dönem on yıldan ibarettir. Bu yazımızda bu dönemlerden ilki üzerinde durulacak ve önemli olaylar kronolojik bir sıraya göre zikredilecektir. Allah Resulünün hayatı hakkında en az bilgi bulunan bir dönem olması, mevcut bilgilerin bir kısmında birbiri ile çelişen tarihlerin bulunması ve Nesîʾ uygulaması (Arapların ayları ertelemesi) nedeniyle bu dönem hakkında ortaya tutarlı bir kronolojinin koyulabilmesi oldukça zordur. Buna rağmen bu dönemde meydana gelen aktüalitelerin büyük bir bölümünün öncelik sonralık açısından bir sıralamasının yapılması ve yıllık ya da birkaç yıllık zaman dilimlerinde tarihlendirilmesi mümkün görünmektedir. Resul-i Ekrem Efendimizin Nübüvvet öncesi Mekke dönemini birçok noktadan başlatmak mümkündür ancak Allah Resulünün doğumundan kısa bir süre önce meydana gelen ve Kurʾan-Kerim’de de hakkında Fil Suresi nazil olan Fil Vakʾası ile başlamak daha doğru olur. Kaynaklarda farklı rivayetler bulunmakla beraber yaptığımız incelemeler neticesinde Fil Vakʿası’nın Allah Resulünün (s.a.v) doğumundan 55 gün önce, Muharrem ayında meydana gelmiş olduğuna dair rivayetin[1] birçok açıdan teyid edilebildiği anlaşılmaktadır. Allah Resulünün (s.a.v) hicretten 53 sene önce doğduğuna dair doğrudan ve dolaylı birçok bilgi bulunmaktadır. Bunlardan ilki Efendimiz'in (s.a.v) 63 sene yaşadığı ve Medine’de 10 sene kaldığını bilgisidir. Bu bilgiye göre Resul-i Ekrem Efendimiz (s.a.v) hicretten 53 sene önce doğmuş olur. Diğer taraftan Resul-i Ekrem Efendimiz (s.a.v) ile yaşıt olan veya ondan büyük olanların yaşları üzerinden de benzer hesaplar yapıldığında aynı netice elde edilmektedir. Mesela hanımı Ḫadice’nin 13 yaş,amcası Ḥamza’nın Hz. peygamber’den 4 yaş, el-ʿAbbaṡ’ın da 3 yaş büyük olduğu bilinmektedir. [2] Bunun gibi diğer sahabeden de destekleyici birçok örnek bulunmaktadır. Mesela el-ʿAbbaṡ Hz. Peygamber’den (s.a.v) 3 yaş büyük olduğu bilinmektedir. Allah Resulünün (s.a.v) doğumu hicretten 53 sene önce Rebîʿulevvel ayında olduğu bilinmekle beraber bu ayın miladi karşılığını doğru olarak tespit edebilmek oldukça zordur. Çünkü daha önce de ifade ettiğimiz gibi Resul-i Ekrem Efendimiz zamanında Araplar bazı senelerin sonunda fazladan bir ay ekledikleri Nesîʾ adı verilen bir uygulamaya başvurarak ayların her zaman aynı mevsime denk gelmesini sağlamaya çalışırlardı. Bu bağlantıların hangi ayların sonunda yapıldığı tam olarak bilinmediğinden de ilgili senenin hicri ayının karşılığını hesaplayarak tespit etmek doğru netice vermemektedir. Dolayısıyla Allah Resulünün (s.a.v) doğumu ile ilgili olarak bazı eserlerde verilen 20 Nisan 571 Pazartesi tarihi bazı eski kaynaklarda da bulunmasına rağmen [3] Nesîʾ uygulaması dikkate alınmadan hesaplanmış olduğu için doğru olması mümkün görünmemektedir. Peygamberimizin (s.a.v) çocukluğu ve gençliğine dair bazı olayların tarihleri şöyledir: ▪Fil Vakʿası:Muharrem -53H / 570M* Kabeyi yıkmak üzere Ebrehe kumandasında Yemen’den gelen ve içinde bir veya birkaç fil bulunan Habeş ordusu Mekke yakınlarındaki el-Muğammes’e vardı. Fakat Ebrehe’nin bu girişimi başarısız oldu ve ordusu Allah’ın yardımı ile bozguna uğradı.[4] Bu olay Allah Resulünün doğumundan 55 gün önce meydana gelmiştir.[5] ▪Allah Resulünün (s.a.v) Doğumu:10 Rebiʿulevvel Pazartesi -53H / 570M Resul-i Ekrem Efendimiz (s.a.v) Fil Vakʿası’nın meydana geldiği sene doğdu. Yaygın haberlere göre 12 Rebîʿulevvel Pazartesi günü doğduğu söylenmekte ise de ayrıntılı olarak tedkik edildiğinde bu konuda güvenilebilecek tek haberin 10 Rebiʿulevvel olduğu anlaşılmaktadır.[6] ▪Allah Resulünün (s.a.v) Sütanneye Verilmesi:-53H / 570M Resul-i Ekrem Efendimiz (s.a.v) doğduktan kısa bir süre sonra Beni Saʿd b. Bekr kabilesinden Ḥalime bnt. Ebi Ẑuʿeyb adında bir sütanneye verildi. Ḥalime’nin kabilesi Mekke’den yaklaşık 50-70 km. mesafedeki bulunan ve nisbeten daha yüksek ve yayla havasında sahip olan bir yerde yaşamakta idi. Bunun yanında konuştukları Arapça da diğer kabilelere göre daha fasih olduğu için Kureyş kabilesi genellikle çocuklarının hem hastalanmaması hem de Arapça’yı düzgün konuşabilmesi için sütanne olarak bu kabileden olan kadınları ederdi. ▪Allah Resulünün (s.a.v) Kaybolması: -49H / 574M Resul-i Ekrem Efendimiz (s.a.v) süt annesi Ḥalimeile beraber Beni Saʿd b. Bekr yurdunda 5 yaşına kadar kalmış, bu arada bir defa geri getirilip tekrar götürülmüştür. Son olarak annesine teslim edilmek üzere 5 yaşında iken Ḥalime tarafından Mekke’ye getirilirken şehrin girişinde kaybolmuştur.[8] Bir süre sonra bulunarak dedesi ʿAbdulmuṭṭalib’e getirilmiştir. ▪ Allah Resulünün (s.a.v) Annesi ile Medine Ziyareti:-47H/ 576M-577M Amine bnt. Vehb kocası ʿAbdullah’ın kabrini ziyaret etmek üzere Resul-i Ekrem Efendimiz (s.a.v)ve dadısı Umm Eymen’i de yanına alarak Mekke’den Medine’ye gitti. Burada bir ay kaldıktan sonra geri dönüşte Medine ile Mekke arasında bulunanel-Ebvâʾköyüne ulaştıklarında amine vefat etti. Dadısı Umm Eymen o sırada 6 yaşında olduğu rivayet edilen Hz. Peygamber’i (s.a.v) alarak Mekke’ye vardı.[9] ▪ʿAbdulmuṭṭalib’in Vefatı: -45H/ 578M Resul-i Ekrem Efendimiz (s.a.v) 8 yaşında iken dedesi ʿAbdulmuṭṭalib vefat etti. Onu da amcası Ebu Ṭalib’e emanet etti. ▪Kabe’de Yangın ve Sel: -43H/ 580M Kabe’in yanında ateş yapmak isteyen bir kadının Kabe örtüsünü tutuşturması üzerine çıkan yangında Kabe’nin duvarları zarar zarar gördü. Kısa bir süre sonra yağan şiddetli yağmurların etkisiyle ortaya çıkan seller de gevşemiş olan duvarların daha fazla çatlamasına ve yarılmasına sebep oldu.[10] ▪Kabe’den Ceylanın Çalınması:-41H/ 582M Duvarlarında çatlaklar oluşmuş olan Kabe’nin içindeki kuyuda bulunan bir ceylan heykeli aralarında Ebu Leheb’in de bulunduğu bazı sefih ve ayyaş kimseler tarafından çalındı ve o sıralarda Mekke’ye gelen bir kervandaki bütün içkiler satın alındı.[11] ▪Resul-i Ekrem Efendimiz (s.a.v) 12 veya 13 yaşlarında amcası Ebu Ṭalib ile beraber Şam’a yolculuk yaptığına dair siyer kaynaklarında bilgiler bulunmaktadır. Fakat bu husustaki ihtilaflar dikkate alındığında olayın doğru olarak tarihlendirilmesi bir yana meydana gelip gelmediğini açıklığa kavuşturmak bile mümkün görünmemektedir. Bu nedende burada herhangi bir tarihlendirme zikredilmememiştir. Ficâr Harpleri: -34H / 589M Cahiliye döneminde meydana gelen bazı savaşlar Ficar olarak isimlendirilmiştir. Bunlardan sonuncusu -34H senesinde başlamıştır. ▪HılfulFudul: -29H / 594M Ficar harplerinin bitiminde yapılan bu anlaşmayla zalime karşı bir birlik oluşturulmuştu. Hz. Peygamberin amcası ez-Zubeyr b. ʿAbdilmuṭṭalib’in başını çektiği ve ʿAbdullah b. Cudʿan’ın evinde temelleri atılan bu oluşumda Resul-i Ekrem Efendimiz(s.a.v)da bulunmuş ve İslamiyet’ten sonra bile bu anlaşmayı takdir etmiştir. ▪Hubaşe Panayırına Yolculuk: -28H/ 594M -595M Resul-i Ekrem Efendimiz (s.a.v) henüz bekar olduğu sırada Hz. Hatice’ye ait bir kervan ile ticaret için Mekke ile Yemen arasında kurulan Ḥubaşe panayırına gitti.[13] ▪Hz. Hatice İle Evlilik: -28H/ 594M -595M Ticari faaliyetleri sırasında Hz. Peygamber’i (s.a.v) yakından tanıyan Hz.Hatice onunla hayatını birleştirmeye karar vermiştir. ▪ Hişam b. el-Muğire’nin ölümü:-28H / 594M -595M Ḳureyş’in en önemli şahsiyetlerinden olan Hişam b. el-Muğire’nin ölümünü takvim başlangıcı olarak kabul edilmiştir.[14] ▪Kıtlık Senesi: -19H/ 603M-604M Hz. Ali’nin 6 yaşında bulunduğu sene Mekke ve çevresinde büyük bir kıtlık olmuş ve çocukları fazla olan Ebu Ṭalib sıkıntıya düşmüştür. Bunu göre Resul-i Ekrem Efendimiz(s.a.v)diğer amcası el-ʿAbbaṡ ile konuşarak ona yardım etmek üzere birer çocuklarını yanlarına almışlardır. Resul-i Ekrem Efendimiz(s.a.v)de Hz. Ali’yi yanına almıştır. ▪Kabe’nin Tamiri: -18H / 604M -605M Yangın ve seller Kabe’nin duvarlarına zarar verdiği için yıkılmasından endişe eden Kureyş kabilesi,Kabe’yi yıkıp yeniden yapmaya karar verdi. İnşaat tamamlandığındaḤaceru’l-Esved’i kimin yerine koyacağı hususunda ihtilaf çıktı. O sırada çıkagelen Resul-i Ekrem Efendimiz(s.a.v)hakem tayin edildi. O da bu meseleyi bütün tarafların memnun olacağı bir çözüme kavuşturdu. ▪ Faṭıma’nın doğumu: 20 Cemaziyelaḫir-18H/ 15 Ocak 605M Cuma Allah Resulünün (s.a.v) kızı Faṭıma Kabe’nin inşa edildiği sıralarda doğmuştur.[15] Allah Resulünün 40 yıllık hayatında bu olayların dışında da başka birçok hadisenin cereyan etmiş olacağı muhakkaktır. Bunların birçoğu önemsiz olduğu için,bazıları bu yazının uzamasına neden olacağı için zikredilmedi. Allah Resulününçocukluğunda ve gençliğinde Şam tarafına yaptığı rivayet edilen ticari yolculuklar ile diğer bazı olaylar bilinçli olarak tarihlendirilmedi. Çünkü bu rivayetlerin mevcut durumu bu tarihlendirmelerin teyidine imkan vermemektedir. Dipnotlar [1] İbn Saʿd, Ebu ʿAbdillah Muḥammed b. Saʿd b. Menîʿ (ö.230/845), et-Ṭabaḳatu'l-Kubra, I, 81, thk. ʾİḥsan ʿAbbas, Beyrut 1388/1968. [2]İbn İsḥaḳ, Muḥammed b. İsḥaḳ b. Yesar el-Muṭṭalibi (ö.151/768), Kitabu's-Siyer ve'l-Meğazi (nşr. Süheyl Zekkar), s.68, Beyrut 1398/1978; İbn ʿAsakir, Ebu'l-Ḳasım Ŝiḳatu'd-Din ʿAli b. el-Ḥasan (ö.571/1176), Tariḫu Dimeşḳ (nşr. ʿAmr b. Ġurame el-ʿUmrevi), XXXVIII, 258, 1415/1995. [3]es-Suheyli, Ebu'l-Ḳasım ʿAbdurrahman b. ʿAbdullah (ö.581/1185), er-Ravḍ'ul-Unf fi Şerḥi's-Sireti'n-Nebeviyye (nşr. ʿUmar ʿAbdusselam es-Selami), II, 98, Beyrut 1421/2000. *Hicri tarihlerin karşılığı olan miladi tarihler tahminidir. Hicri sene H, miladi sene de M harfi ile gösterilmiştir. [4]Fil Suresi 105/1-5. [5] İbn Saʿd, et-Ṭabaḳat, I, 81. [6] İbn Saʿd, et-Ṭabaḳat, I, 81. [7]Ebu Nuʿaym, Aḥmed b. ʿAbdillah b. Aḥmed el-Iṡbehani (ö.430/1039), Maʿrifetu'ṡ-Ṡaḥabe, thk. ʿadil b. Yusuf el-ʿAzzazi, , I, 28, Riyaḍ 1419/1998. [8]İbn Saʿd, et-Ṭabaḳat, I, 91; el-Buḫari, Ebu ʿAbdillah Muḥammed b. İsmail b. İbrahim (ö.256/870), et-Tariḫu'l-Kebir, III, 454, Ḥaydarabad; el-Beyhaḳi, Ebu Bekr Aḥmed b. el-Ḥuseyn b. ʿAli el-Ḫusrevcerdi el-Ḫurasani (ö.458/1066), Delâʾilu'n-Nubuvve (nşr. ʿAbdu'lmuʿṭi Ḳalʿaci), II, 21, 1408/1988. [9]İbn Saʿd, et-Ṭabaḳat, I, 94-95. [10]ʿAbdurrezzaḳ, Ebu Bekr ʿAbdurrezzaḳ b. Hemmam b. Nafiʿ es-Ṡanʿani (ö.211/827), el-Muṡannef (nşr. Ḥabibu'r-Raḥman el-Aʿẓami), V, 100, Beyrut 1403;el-Ezraḳi, Ebu'l-Velid Muḥammed b. ʿAbdullah el-Ġassani (ö.250/864), Aḫbaru Mekke ve ma Cae fiha mine'l-aŝar (nşr. Ruşdi es-Ṡaliḥ Mulaḥḥas), I, 199, 1403/1983 Beyrut. [11]İbn Ḥabib, Ebu Caʿfer Muḥammed b. Ḥabib b. Umeyye el-Baġdadi (ö.245/860), el-Munemmaḳ fi Aḫbari Ḳureyş (nşr. Ḫurşid Aḥmed Faruḳ), s. 59-70, Beyrut 1405/1985. [12]el-Belaẑuri, Aḥmed b. Yaḥya b. Cabir b. Davud (ö.279/893), Ensabu'l-Eşraf (nşr. Suheyl Zekkar, Riyaḍ ez-Zerkeli), X, 293, Beyrut 1417/1996. [13]İbn Saʿd, et-Ṭabaḳatu'l-Kubra, I, 216. [14] el-Belaẑuri, Ensabu'l-Eşraf, X, 172; İbn ʿAsakir, Tariḫu Dimeşḳ, I, 33. [15]el-Belaẑuri, Ensabu'l-Eşraf, I, 403; eṭ-Ṭaberani, Ebu'l-Ḳasım Suleyman b. Aḥmed b. Eyyub eş-Şami (ö.360/971), el-Muʿcemu'l-Kebir - eṭ-Ṭaberani (nşr. Ḥamdi b. ʿAbdulmecid es-Selefi), XXII, 399, Ḳahire.
