HİKMET: 1. Nübüvvet (peygamberlik). Kur'an-ı kerîmde mealen buyruldu ki: Allahü teala ona (Davûd aleyhisselama) saltanat ve hikmet verdi. (Bekara sûresi: 251) 2. Faydalı ilim. Hikmetin başı Allah korkusudur. (Hadîs-i şerîf-Beyhekî ve Deylemî) Hikmet, mü'minin kaybettiği malıdır. Nerede bulursa alsın. (Hadîs-i şerîf-Kunûz-ül-Hakayık) 3.Edeb, ahlak ve nasîhat ile ilgili güzel sözler. Şiirin bazısı hikmettir. (Hadîs-i şerîf-Tefsîr-i Mazharî) Hikmet ve nasîhat bildiren şiirler yazmak ve sesle okumak helaldir. Şehvete ait ahlaksız şiirler okumak haramdır. Bunları okumak kalbde nifak, bozukluk yapar. (Süleyman bin Ceza) Denildi ki, fazla yemekte beş zarar vardır: 1) Allah korkusu kalbden gider. 2) Mahlûkata (yaratılmışlara) karşı merhamet duygusu kalbden çıkar. 3) Ağırlık verir, taat ve ibadete mani olur. 4) Hikmetli sözleri konuşsa da başkalarına te'sir etmez. 5) M ühim hastalıklara sebeb olur. (İmam-ı Gazalî) 4.Gizli sebep, faide. Gökyüzüne, yıldızlara, bunların hareketlerine, doğup-batışlarına, ay ve güneşe, doğuş ve batış yerlerinin her gün değişmesine... mevsimlerin ayırımı için güneşin yüksek ve alçak olarak seyrine, gitmesine bir bak. İyi bil ki, her yıldızın yaratılmasın da, şeklinde, renginde, bulunduğu yere konmasında binbir hikmet vardır. Bedenindeki organların durumunu da buna göre düşün. Onun da her parçasında ve her uzvun (organın) o yere konmasında pekçok hikmetler vardır. Gökler ise bundan daha önemlidir. (İmam-ı Gazalî) Müntezamdır cümle ef'alin senin Aklı ermez, hikmetine kimsenin. (S. Abdülhakîm Arvasî) 5. Fıkıh ilmi, helal ve haramı bildiren din ilmi. Kur'an-ı kerîmde mealen buyruldu ki: Allahü teala dilediği kimseye hikmet verir. Hikmet verilen kimseye muhakkak çok hayır verilmiştir. (Bekara sûresi: 269) 6. İlm-i Ledünnî, manevî ilim. Kur'an-ı kerîmde mealen buyruldu ki: Biz, al-i İbrahim'e kitab ve (ondan ayrı olarak) hikmet verdik. (Nisa sûresi: 54) Kırk gün ihlas ile İslamiyet'e uyan kimsenin kalbini Allahü teala hikmet ile doldurur. (Hadîs-i şerîf-İhya) 7. Peygamber efendimizin sünneti. Kur'an-ı kerîmde mealen buyruldu ki: Daha önce apaçık bir sapıklık içinde bulunuyorlarken, Allahü teala içlerinden, onlara, ayetlerini okur, (îtikad, amel ve ahlak bakımından) onları tertemiz yapar, onlara Kitabı (Kur'an-ı kerîmi) ve hikmeti öğretir bir peygamber gönderdiği gibi mü'minlere büyük bir lütûfta bulunmuştur. (al-i İmran sûresi: 164) Hikmet-i Amelî: İslam ahlakı. Hikmet-i amelî; iyi huyları ve yararlı işleri, kötü huylardan ve çirkin işlerden ayırır. (Ali bin Emrullah) Hikmet-i Nazarî: Fen bilgileri. Hikmet-i nazarî, maddenin hakîkatini anlamağı sağlar. (Ali bin Emrullah)
