Haksız yere adam öldürmenin dindeki hükmü nedir?

Müslümanı kasten ve haksız yere öldürmenin hükmü nedir?

(Sorunun metni şöyledir: Müslümanı kasten haksız yere öldürmek küfür, diyenler var. Çünkü Allâh’u Teâlâ bu fiili işleyenleri ebedî ateşe atacağını buyuruyor. Bunu açıklar mısınız?)

Cevâb: ve hüküm, Allâh Subhânehu ve Teâlâ’ya mahsustur.

Allâh Azze ve Celle bizlere hayırlar versin, kardeşim bilmelisin ki! Müslüman bir kimseyi kasten ve haksız yere öldürmek, Kitâb, Sünnet ve icmâ ile haramdır. Allâh Azze ve Celle şöyle buyurmaktadır:

“Kim bir mü’mini kasten öldürürse onun cezâsı, içinde ebedî kalmak üzere gireceği cehennemdir. Allâh ona gadab etmiş, onu lânetlemiş ve onun için büyük bir azâb hazırlamıştır.” [en-Nisâ: 4/93]

Enes radîyallâhu anh’dan rivâyet edildiğine göre, Rasûlullâh sallallâhu aleyhi ve sellem büyük günahlar hakkında şöyle buyurmuştur: “Allâh’a şirk koşmak, anne ve babaya itaatsizlik etmek, canı öldürmek ve yalan söylemek.” [(SAHÎH HADÎS Buhârî (2653); Müslim (144)…]

İmâm İbn Hacer el-Heytemî rahîmehullâh, kasten ve haksız yere Müslüman bir kimseyi öldürmenin haram olduğuna dair hadîsleri zikrettikten sonra şöyle demiştir: “Haksız yere adam öldürmeyi büyük günahlardan saymak, gördüğün gibi şu sahîh hadîslerin ifâdelerinden anlaşılmaktadır. Bunun için kasten adam öldürmenin büyük günahlardan olduğu hususunda icmâ edilmiştir.” [ez-Zevâcir an İktirafi’l-Kebâir: 2/153]

Bundan sonra:

Allâh Azze ve Celle, yukarıdaki âyetinde senin de söylediğin üzere “Kim bir mü’mini kasten öldürürse onun cezâsı, içinde ebedî kalmak üzere gireceği cehennemdir” buyurarak haksız yere mü’min bir kimseyi öldürenlerin ebedî olarak cehennemde kalacaklarını beyân etmektedir. Ancak burada sözü edilen bu fiilin her fâilinin ebedîyyen cehennemde kalacağı ve dolayısıyla da bunun küfür olduğu mânâsı çıkarılamaz.

Çünkü Ehl-i Sünnet’e göre, Kur’ân ve Sünnet’in diğer bazı delîllerinin delâleti, âyeti zâhir mânâsının dışına çıkarmış ve tahis etmiştir. Mutezile fırkası ise âyeti zâhir mânâsı üzerine anlamıştır. Bu görüş ilmen ve aklen hatâlıdır. Birbiriyle savaşan sahâbeler başta olmak üzere birçok Müslümana kâfir hükmü vermeyi gerektirir. Ehli-i Sünnet, bâtıl olan bu görüşten uzaktır. Nitekim İmâm İbn Cevzî rahîmehullâh ilgili âyetin tefsîrinde şöyle demiştir: “İkincisi: O âyet umûmdur ve tahsis edilmiştir. Delîli de şudur: Eğer onu bir kâfir öldürseydi de sonra Müslüman olsaydı, dünyâ ve âhirette cezâsı sıfırlanırdı. Onun tahsis edilmiş umûm olduğu sabît olunca, tahsise hangi delîl uygun ise onunla amel etmek vâcibtir. Tahsis sebeblerinden biri de onu öldürmeyi helâl kılmaktır. O zaman helâl saydığı için cehennemde ebedî olarak kalır…” [Zâdu’l-Mesîr: 1/451]

İmâm İbn Hacer el-Heytemî rahîmehullâh ise şöyle demiştir: “Âyette adam öldürmekten nefret ettirmek ve öldürmenin çok kötü bir şey olduğunu bildirmek vardır. Yoksa Mutezilenin sandığı gibi, büyük günah işleyenin ebedî cehennemde kalacağına dair kesin bir hüküm yoktur. Zîrâ onu ifâde eden âyet, kâfir olarak arkadaşını öldüren adam hakkında nâzil olmuştur. Böyle olmadığını kabul etsek bile, o zaman âyet, adam öldürmeyi helâl kabul edenler hakkındadır. Şüphesiz dînde haram olan bir şeyi helâl kabul etmek herkese göre kesinlikle küfürdür.” [ez-Zevâcir an İktirafi’l-Kebâir: 2/146]

İfâde edildiği üzere “Kim bir mü’mini kasten öldürürse onun cezâsı, içinde ebedî kalmak üzere gireceği cehennemdir” âyet-i kerîmesi tahsis olunduğundan helâl gören kimselerle alakalıdır. İmâm Kurtubî rahîmehullâh şöyle demiştir: “O halde uygun olan açıkladığımız şekilde âyetin tahsis edilmiş olduğunu kabul etmek veya İbn Abbâs’tan söylediği nakledilen şu görüşe göre, hamledilmiş olduğunu kabul etmektir. İbn Abbâs şöyle demiştir: Âyet-i kerîmede geçen kasten öldürmekten maksat, onun öldürülmesinin helâl kabul etmektir. Bu ise icmâ ile küfürdür…” [el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’ân: 5/334]

Yahut âyette geçen الْخُلُودُ kelimesi uzun bir zamanı ifâde etmektedir. Dolayısıyla da bu fiili işleyen kimsenin ebedî olarak yani çıkmamak üzere cehennemde kalmasını gerektirmediğinden küfür olmaz. Çünkü çıkmamak üzere cehenneme kâfirden başkası girmeyecektir. Bu görüş hakkında İmâm İbn Kesîr rahîmehullâh şöyle demiştir: “Kâtilin cehenneme girmesi halinde, İbn Abbâs ve onun görüşü üzere olanlar, kâtilin tevbesi olmaması veya cumhura göre, kurtulacağı iyi amelin bulunmaması durumunda da cehennemde ebedî kalmaz. Buradaki الْخُلُودُ kelimesi ‘uzun süre beklemek’ demektir. Rasûlullâh sallallâhu aleyh ve sellem’den mütevâtiren sabît olduğuna göre, kalbinde zerre miktarından daha az îmân olanlar cehennemden çıkacaktır.” [Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm: 2/381]

Sonuç olarak Müslüman bir kimseyi kasten öldürmek haramdır. Helâl görülmediği üzere küfür değildir. Bu, Ehl-i Sünnet’in ittifakla kabul ettiği bir görüştür.