Osman Paşa Gazi Türk subayı (Tokat 1832-lstanbul 1900). Kurmay oku» lunu bitiremeden Tuna cephesine gönderilip (18521856), dönüşünde öğrenimini tamamlayarak, kolağası (önyüzbaşı) rütbesiyle Genelkurmay Başkanlığı’nda görev alan Gazi Osman Paşa, Girit ayaklanması çıkınca Girit’te görevlendirildi (1866). Gösterdiği yararlıktan ötürü, miralaylığa yükseltilip, Yemen’e gönderilerek, general rütbesiyle, Rumeli’de V. Ordu Manastır fırka komutanlığına atandı (1875). Sırp ayaklanması sırasın» da, İzvor tepelerini ve Zayçar kasabasını ele geçip Sırpları yenerek, müşirliğe yükseltildi (1876). 18771878 Türk Rus Savaşı'nda Vidin ve Rahova'yı savunmakla görevlendirilip, buyruğundaki kuvvetlerle Plevne’yi aldı. Plevne’yi geri almak için saldırıya geçen (19 Temmuz 1877) Rusları bir karşı saldırıyla Osma ırmağı Ötesine püskürtüp, yeni desteklerle güçlenen Rus-Romen ordusunun ) 11 Eylül'deki iki saldırısını da başarısızlıkla sonuçlandırdı. 17 Eylül’deki saldırıyı da püskürtmesi üstüne Abdülhamit l| tarafından Gazi unvanı verildi. Büyük dük Nikolay’ın, teslim olması isteğini (12 Kasım) geri çevirip, izin verilirse askerleri ve ağırlıklarıyla çıkıp gidebileceğini bildirdiyse de, Rusların bu isteği kabul etmemesi üstüne, direnmeyi sürdürdü. Ama kalede yiyecek, ilaç, yakacak sıkıntısı başlayınca, kuvvetlerini ikiye ayırarak bir bölümünü Plevne'de bırakıp, ikinci bölümünün başında karşı saldırıya geçti (10 Aralık). Düşmanın ilk iki hattını yarıp, üçüncüsünü yarmayı çalışırken, yaralanıp tutsak düştü (10 Aralık 1887). Savaş alanına gelen çar Aleksandr tarafından üniformasını ve kılıcını taşıma izni verilip, savaşın sonuna kadar Rusların elinde bir tutsaktan çok, bir konuk gibi kaldı. Barış imzalanınca serbest bırakılıp, seraskerlik, mabeyin müşirliği, Türk-Yunan Savaşı sırasında (1897) ordu genel müfettişliği yaptı.
