Evliya Çelebi Kimdir? Hayatı ve Eserleri Evliya Çelebi Kimdir? (1611- 1682) Evliya Çelebi 17. yüzyılda yaşamış olan büyük Türk seyyahıdır. 1611 yılında İstanbul’da doğmuş, 1682 yılında Mısır’da yahut İstanbul’da vefat etmiştir. Babası Derviş Muhammed Zilli isimli değerli bir sanatkardır. Çok uzun bir ömür sürdüğü rivayet edilen Derviş Muhammed Osmanlı sarayının kuyumcubaşısı idi. Evliya Çelebi ilk tahsilini Sıbyan mektebinde yaptıktan sonra Hamid Efendi Medresesi’ne girmiş, uzun yıllar süren tahsilini başarıyla tamamlamıştır. Kur’an-ı Kerim’i ezberleyen Evliya Çelebi, sesinin güzelliği sebebiyle padişah IV. Murad’ın dikkatini çekmiş ve dört sene kadar sarayda görev yapmıştır. Bu arada babasından tezhip, nakkaşlık, hat gibi çeşitli sanatları da öğrenen Evliya Çelebi’nin asıl isteği bitmek bilmeyen seyahatlere çıkmak ve bir çok yerlere görmekti. Nihayet 1630 yılında bu arzusuna kavuştu. Kendi ifadesine göre bir gece rüyasında Peygamberimizi görmüş, çok heyecanlandığında “Şefaat ya Resulallah!” diyeceği yerde “Seyahat ya Resulallah!” demiş, bunun üzerine Yolculukları başlamıştır. Önce İstanbul’u karış karış dolaşan ve oradaki eserleri yazarak ünlü Seyahatname‘sini oluşturmaya başlayan Evliya Celebi, daha sonra Bursa’ya gitmiş, dönüşünde babasının da izniyle asıl büyük yolculuklarına çıkmıştır. Bir Sipahi olduğu ve devletin ileri gelenleri tarafından sevildiği için yolculukları rahat geçmiş, gittiği her yerde araştırma ve incelemelerde bulunmuştur. Kıvrak zekası, nükte ve mizahı seven yaratılışı ve usta kalemiyle herkesin takdirini toplamıştır. Evliya Çelebi’nin, 30 yaşında başlayan bu gezgin hayatı vefatına kadar devam etmiştir. Kendi ifadesine göre bütün Anadolu’yu, Rumeli, Kırım, viyana, Girit, Hazar denizi ve kıyılarını, Volga boyları, Mısır, sudan, Arabistan, Hollanda, Danimarka ve İspanya’yı dolaşan, karada ve denizde pek çok yolculuklarda bulunan Evliya Çelebi, bu yerlerin bütün özelliklerini yazmış, muazzam bir seyahatname hazırlamıştır. Birçok yabancı dile çevrilen bu değerli eser bilhassa Osmanlı Türklerinin tarihi, folkloru ve medeniyeti bakımından bir hazine sayılmaktadır. Seyahatname aynı zamanda Osmanlı nesrinin en başarılı örneklerinden biridir. Kitapta çok garip, çok güzel hikayeler ve tasvirler vardır. Evliya Çelebi gördüğü ve gezdiği bir şehrin kalesinden yemeklerine varıncaya kadar her şeyini biraz da mübalağalı bir üslupla anlatmıştır. Evliya Çelebi’nin vefat tarihi tam olarak bilinmemektedir. Bunun, 1684 tarihinde veya biraz daha geç olduğu sanılmaktadır.
