Batini mana-zahiri mana ne demektir?

Batini mana-zahiri mana anlamı nedir?

Gizli anlam demek olan batıni mana; Kur’an’ın ilk bakışta anlaşılan anlamının dışında ancak inceleme, araştırma ve düşünme ile elde edilen, ayetin işaretinden kalbe doğan anlamı; açık anlam demek olan zahiri mana ise, Kur’an lafızlarının zahirinden anlaşılan manaya denir. Zahiri mana “ne diyor”, batıni mana ise, “ne demek istiyor” sorularının karşılığıdır. Kur’an yorumcuları Kur’an’ın zahiri anlamının dışında batıni anlamının da bulunduğunu kabul ederler. Batıni manaya tasavvufta “işari ma’na” fıkıhta “dal bi’l-işare” (işaretle delalet) denir. İşari/batıni mana; fıkıhta filolojik yapıya, kıyas ve mantığa, tasavvufta ise ilham ve işaretlere dayanır.

Batıni mananın geçerli olabilmesi için; zahiri manaya aykırı olmaması, batıni manayı doğrulayacak bir delilin bulunması, şer’i ve akli bir muarızın bulunmaması, batıni mananın tek mana olduğunun ileri sürülmemesi gerekir.