Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Sivas Kongresi'nden başlayarak, Büyük Millet Meclisi'nin ikinci dönemine kadar Kurtuluş Savaşı'nın gerek siyasal, gerek askeri yönetiminde önemli rol oynayan dernek. Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti, yurdun çeşitli kesimlerinde Müdafaai Hukuk ve Reddi ilhak gibi adlarla kurulmuş çeşitli derneklerin 7 Eylül 1919'da birleşmeleriyle ve Şarki Anadolu Müdafaai Hukuk Cemiyeti'nin tüzüğü temel alınarak kuruldu Merkez olarak Sivas'ın seçildiği cemiyetin ilk temsilciler kuruluna, Mustafa Kemal Paşa, Rauf Orbay, Bekir Sami Bey, Raif Efendi, Fevzi Efendi, Refet Bey (Bele), Trabzon eski milletvekilleri izzet ve Servet beyler, Bitlis eski milletvekili Sadullah Efendi, Ankara eski milletvekili Ömer Mümtaz Bey, Kara Vasif Bey, Mazhar Müfit, Hüsrev Sami, Hakkı Behiç, Niğdeli Mustafa Bey ve Mutki Aşireti Reisi Hacı Musa Bey seçildiler. Tüzüğe göre merkezini değiştirebilecek ve gelirleri bağımsızlığın değerini anlayanların yapacağı bağışlardan oluşacak cemiyet, kısa sürede Anadolu her yanında şubeler kurarak Kurtuluş Savaşı kazanıldıktan sonra, tarafından kurulan Halk Fırkaşı'nın temelini oluşturdu.
