Kuranın çoğaltılması ve kitap haline getirilmesi

Kuranı Kerimi Kitap Haline Getiren Komisyonun Başkanı Kimdir?

Hz. Muhammed (s.a.v) hayattayken vahiy devam ettiği için Kur'an-ı Kerim kitap haline getirilmemişti. Hz. Muhammed'e gönderilen ayetler Müslümanlarca ezberlendiğinden buna ihtiyaç duyulmamıştı.

Hz. Ebu Bekir zamanında yapılan bir savaşta çok sayıda hafız ve vahiy katibinin şehit olması üzerine Kur'an-ı Kerim'in kaybolup unutulabileceği endişesi doğdu. Böylece Müslümanlar Kur'an ayetlerini kitap haline getirme ihtiyacı duydular. Bunun sebebini Peygamberimizin vahiy katibi Zeyd bin Sabit şöyle anlatıyor: "Yemame Savaşından sonra Hz. Ebu Bekir beni çağırttı. Yanına vardım, Hz. Ömer de oradaydı. Hz. Ebu Bekir bana,'Hz. Ömer gelip bana Yemame'de Kur'an hafızlarının birçoğu şehit oldu. Hafızların ölmesiyle Kur'an'ın birçoğunun kaybolmasından endişe ediyorum. Bana kalırsa Kur'an'ın bir araya getirilmesi için bir emir çıkarman gerekir.' dedi. Ben de Hz. Ömer'e şöyle cevap verdim: 'Resulullahın yapmadığı bir işi nasıl yapabilirim?' Hz. Ömer: 'Vallahi bu hayırlı bir iş, teşebbüstür.' dedi. Sonra bu konu üzerinde o kadar durdu ki bana söyleye söyleye sonunda Allah, kalbimi bu işe ikna etti, bende onun görüşünü benimsedim." (Buhari, Sahih, Cemu'l-Kur'an,12.)

Hz. Ömer'in önerisini kabul eden Hz. Ebu Bekir, vahiy katiplerinin evlerinde bulunan Kur'an-ı Kerim ayetlerini toplayıp kitap haline getirmek üzere bir komisyon kurdu. Vahiy katiplerinden oluşan bu komisyonun başkanlığına Zeyd bin Sabit'i getirdi. Hz. Zeyd başkanlığındaki komisyon, Kur'an-ı Kerim'i kitap haline getirerek Hz. Ebu Bekir'e teslim etti. Böylece "Mushaf" adı verilen ilk Kur'an-ı Kerim nüshası oluşmuş oldu. Bu Mushaf, Hz. Ebu Bekir'den sonra Hz. Ömer'e geçti. O da vefatından önce kızı Hafsa'ya teslim etti. (Hayati Ülkü, İslam Tarihi, s. 269.)

Kur'an-ı Kerim indirlimeye başlandığından itibaren onun ezberlenmesine, yazılmasına, korunmasına, öğretilmesine hizmet eden birçok kişi olmuştur. Kur'an-ı Kerim'een çok hizmet edenlerden ve özellikle kitap haline kitap haline getirilmesine katkıda bulunanlar dan biri de Hz. Ali'dir. O, amcasının oğlu olmasından dolayı küçüklüğünden itibaren Peygamberimizin yanında bulunmuş, büyüyünce de damadı olmuştur. Bu nedenle Peygamberimizle daha çok birlikte bulunmuştur. Hz. Ali Peygamberimize gelen ayetleri hem ezberlemiş hem de yazmıştır. Ayetlerin nerede, ne zaman ve hangi olayla ilgili olarak geldiğini bildiği için Zeyd bin Sabit başkanlığındaki komisyon pek çok konuda ondan bilgi almıştır. O, Müslümanların Kur'an'ı öğrenmelerine yardımcı olmuş; onları kendisine, Kur'an hakkında soru sormaya teşvik etmiştir. (Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C 2. s. 375.)

Üçüncü Halife Hz. Osman zamanında İslam dini Arap yarımadası dışında geniş bölgelere yayıldı. Bu nedenle Kur'an-ı Kerim'in İslam'ın yayıldığı ülkelere gönderilmesi ihtiyacı ortaya çıktı. Hz. Osman, Hz. Ebu Bekir döneminde oluşturulan nüshayı Hz. Hafsa'dan aldı. Yine Zayd bin Sabit başkanlığında bir komisyon oluşturuldu. Komisyon dikkatli ve titiz bir çalışma sonucu ilk nüsnayı çoğalttı. Çoğaltılan nüslardan biri Medine'de bırakılarak diğerleri Müslümanların yoğun olarak yaşadığı merkezlere gönderildi. (Hayati Ülkü İslam Tarihi, s. 343.) Böylece Kur'an-ı Kerim'in, hiçbir değişikliğe uğramadan günümüze kadar gelmesi sağlanmış oldu.